Najbardziej niebezpieczny i niszczycielski szkodnik palm znany człowiekowi – chrząszcz Rhynchophorus ferrugineus, zwany po angielsku potocznie Red Palm Weevil, zbiera swoje żniwo.
Cechy charakterystyczne
Jest to duży, osiągający przeciętnie od 3 do 5 centymetrów owad, zwykle koloru rdzawoczerwonego. Wśród tej rodziny występuje wiele innych gatunków, które są inaczej ubarwione. Zaliczamy do nich: Rhynchophorus bilineatus, Rhynchophorus cruentatus, Rhynchophorus palmarum, Rhynchophorus papuanus, Rhynchophorus phoenicis, Rhynchophorus schach, Rhynchophorus vulneratus.
Cechą charakterystyczną jest długi „ryjek”, który służy samicom do penetracji tkanki roślinnej i umożliwia dostęp do miejsc, w których może złożyć jaja.
Pochodzenie i migracja
Pochodzi z tropikalnych rejonów południowej Azji i zachodniej Oceanii, gdzie stał się poważnym szkodnikiem palm kokosowych.
W latach ’80 dotarł do wschodnich terenów Arabii Saudyjskiej, skąd rozprzestrzenił się na kolejne kraje arabskie, docierając do Iranu na początku lat ’90, a Egiptu w roku 1992.
Zaledwie dwa lata później odkryto jego istnienie na terenie Europy, konkretnie w Hiszpanii, a we Francji pojawił się w roku 2006. Jeśli chodzi o Amerykę, szkodnika po raz pierwszy odnotowano na Karaibach, na początku 2009r. na Curaçao i Arubie, następnie dotarł do USA na wybrzeże Kalifornii pod koniec roku 2010. Do Australii dotarł w roku 2000.
Szkodnika zaobserwowano w następujących krajach świata:
- Azja: Bangladesz, Kambodża, Chiny (Guangdong, Tajwan), Pakistan, Indie, Indonezja, Japonia, Laos, Malezja (Sabah, Sarawak), Birma, Filipiny, Singapur, Sri Lanka, Tajlandia, i Wietnam.
- Afryka: Algieria, Egipt, Libia, Madagaskar, Maroko.
- Środkowy Wschód: Bahrajn, Gruzja, Palestiyna, Syria, Iran, Irak, Izrael, Jordania, Kuwejt, Liban, Oman, Katar, Arabia Saudyjska, Z.E.A, Turcja.
- Europa: Cypr, Francja, Grecja, Włochy, Hiszpania, Portugalia, Malta.
- Oceania: Australia, Papua Nowa Gwinea, Samoa, Wyspy Salomona.
- Karaiby: Curaçao , Aruba, Antyle Holenderskie.
- USA: Laguna Beach, Hrabstwo Orange, Kalifornia
Główną przyczyną tak szybkiego przemieszczania się szkodnika jest działanie człowieka, czyli transport zarażonych roślin na tereny wolne od występowania szkodnika, gdzie może bez przeszkód dalej się rozmnażać. Popyt na palmy stale rośnie, a wraz z nim ryzyko.
Dorosłe owady są w stanie samodzielnie przelecieć dystans ok. 1 km dziennie, a przy silnych wiatrach znacznie większą.
W Europie zaczęto działać o wiele za późno. Przykładem jest Portugalia, gdzie UE dopiero po 14 latach (!) od pierwszego pojawienia się owada powzięła nadzwyczajne środki. Do tej pory szkodnik na dobre zadomowił się prawie w całej południowej Europie.
Cykl życiowy i objawy żerowania
Larwa wyjęta z kokonu na Daktylowcu kanaryjskim. Autor: treegrow / Flickr
Cykl życiowy szkodnika, od jaja do postaci dorosłej trwa przeciętnie 7-10 tygodni, max. do 19 tygodni.
Zniszczenia wśród palm dokonują głównie larwy, które żywią się włóknami i miękkimi wewnętrznymi tkankami roślin. Dorosła samica składa przeciętnie od 50 do ponad 500 jaj w koronie palmy, u podstawy młodych liści lub w otworach i ranach w pniu lub powstałych po przycinaniu starych liści. Okres wylęgu larw trwa 1-6dni. Larwy aż do przepoczwarzenia żywią się najpierw otaczającą je, a następnie wewnętrzną tkanką, drążąc tunele i otwory, czasem nawet aż do podstawy pnia. Żerują zwykle miesiąc, osiągając ponad 5cm długości.
Przepoczwarzenie następuje zwykle poza pniem, w kokonie z martwych, suchych liści, gdzie spędzają ok. 3-4 tygodni.
W skrócie, larwy dosłownie pożerają palmę od środka, która umiera i następnie zapada się pod własnym ciężarem.
Główne objawy porażenia to więdnące, okaleczone i połamane liście (ogonki liściowe wyglądają jak przycięte), wystąjące ze środka asymetrycznej lub niekompletnej korony, obecność otworów w pniu i/lub u nasady liści, pęknięcia w pniu, sączenie się lepkich płynów z tych otworów, pojawienie się przeżutego materiału roślinnego przy wylotach „tuneli”, któremu towarzyszy odór fermentacji, odgłosy gryzienia, który wywołują żerujące larwy, martwe chrząszcze lub „osłonki” po poczwarkach. Następnie pojawiają się zakażenia bakteriami i grzybami, które przyspieszają śmierć rośliny.
Gdy zewnętrzne symptomy porażenia są widoczne, wewnętrzne zniszczenia już się dokonały i zwykle jest za późno, aby roślinę uratować.
Na podstawie badań przeprowadzanych w Chinach, w których hodowano kolonie RPW w kłączach trzciny cukrowej, stwierdzono, że najlepszą temperaturą do rozwoju dla tego chrząszcza jest przedział 28-32C.
Skala zniszczeń
Martwa palma w Hiszpanii – efekt żerowania RPW. Autor: Pepe Meneu / Flickr
Rhynchophorus atakuje głównie Daktylowce właściwe oraz kanaryjskie, lecz zagrażać może również innym gatunkom palm (conajmniej 24), między innymi coraz popularniejszemu u nas Trachycarpusowi Fortunei (Szorstkowiec Fortunego). Szkodnik preferuje młode rośliny – zwykle mające do 20 lat, gdzie pień jest stosunkowo miękki w środku, soczysty i łatwiej go spenetrować.
Spustoszenia, jakie Rhynchophorus sieje są ogromne. W Hiszpanii, w gminie Almuñécar ofiarą szkodnika padło ponad 1000 palm daktylowych.W Egipcie „zainfekowanych” może być nawet 1/4 z 12 milionów występujących tam palm.
W Chinach, w samej Prowincji Guizhou, w 2007 r., RPW spowodował straty o wartości ponad 150 tys. dolarów na plantacjach palm kokosowych i palm z gatunku Areca.
W samej Kalifornii Red Palm Weevil stanowi potencjalne zagrożenie dla 30 mln dolarów upraw daktyli. Wartość sprzedaży palm jako roślin ozdobnych szacuje się na 70 mln dolarów rocznie w Kalifornii i 127 mln dolarów na Florydzie.
Red Palm Weevil stanowi również ogromne zagrożenie dla rejonu Karaibów, gdzie ostatnio zaobserwowano duże ilości chrząszczy schwytanych w pułapki feromonowe. Zwalczenie szkodnika na terenie Antyli Holenderskich może być kluczowe dla zminimalizowania rozprzestrzeniania się w regionie.
Informacje, jak realne jest zagrożenie ze strony chrząszcza dotarły również do naszego kraju.
We wrześniu 2007r. Polskie Ministerstwo Rolnictwa wydało rozporządzenie w sprawie szczegółowych sposobów postępowania przy zwalczaniu i zapobieganiu rozprzestrzenianiu się tego szkodnika. Jako rośliny „szczególnie podatne na porażenie” wymienia się rośliny o średnicy podstawy łodygi co najmniej 5cm z gatunków, w tym Trachycarpus fortunei, rodzina Phoenix, rodzina Washingtonia. Treść rozporządzenia możemy znaleźć tutaj: http://piorin.gov.pl/cms/upload/Rhynchophorus%20ferrugineus.pdf
Zwalczanie
Do metod prewencyjnych zaliczamy regularne sprawdzanie stanu roślin (szczególnie młodych), opryski odpowiednimi pestycydami (m.in. Fenitrotion, Clorpirifos, Diazinon lub Metidation) najbardziej wrażliwych na ataki części palm, wprowadzanie świadectw fitosanitarnych w handlu oraz pułapki zawierające feromony, które wabią szkodniki i niszczą je.
Metody biologiczne polegają na wykorzystaniu naturalnych wrogów, takich jak drapieżniki, pasożyty i patogeny. Red Palm Weevil jest atakowany przez różnych naturalnych wrogów, w tym pasożyty i drapieżniki, które atakują jaja, podczas gdy bakterie, grzyby i nicienie mogą zabić larwy.
Po odkryciu infekcji, im szybsza interwencja, tym większa szansa na uratowanie rośliny. Zaleca się usunięcie zainfekowanej tkanki i zaaplikowanie pestycydów w odpowiedniej dawce. Część zniszczonego pnia nawierca się i do środka wstrzykuje środki chemiczne, a następnie otwory zasklepia się. Pestycydy przenikają do tkanek macierzystych pnia i zabijają szkodniki.
Jeśli palma umarła, zaleca się jak najszybciej pociąć ją na kawałki i spalić, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenieniu się owadów na kolejne obszary.
Do wykrywania używa się również specjalnie szkolone psy oraz urządzenia do detekcji akustycznej.
Z nowinek technicznych należy wymienić, niedawno wyprodukowany wykrywacz tych szkodników, który działa na zasadzie podobnej do wykrywacza metalu. Według egipskiego wynalazcy, Ahmeda Amina, wykrywacz ma zaprogramowaną sygnaturę molekularną DNA chrząszcza i sygnalizuje jego istnienie podczas kontaktu z zainfekowaną częścią pnia, emitując fale elektroniczne. Dzięki ujawnieniu zainfekowanych części palm użycie pestycydów może być zredukowane do minimum.
Maszyna zdobyła w tym roku drugie miejsce na Khalifa International Date Palm Award w Emiratach Arabskich, w kategorii Najlepsza nowinka techniczna.
Miejmy nadzieję, iż ten wynalazek pozwoli skuteczniej walczyć z RPW.
Może to być pierwszy krok w kierunku opracowania skutecznej maszyny, która nie tylko wykrywa szkodniki, ale i je niszczy.
Podsumowanie
Należy mieć świadomość, jak poważnym zagrożeniem dla palm jest gatunek Rhynchophorus i jak poważne może być zagrożenie z jego strony dla krajów jeszcze niedotkniętych jego niszczycielską działalnością. Groźba zaatakowania tych krajów jest coraz bardziej realna z uwagi na coraz większy popyt na palmy i szerszą ich dostępność dla zwykłego Kowalskiego. Dodatkowo sytuację utrudnia cykl zyciowy chrząszcza, który mnoży się w ogromnych ilościach.
Bez współpracy zwykłych ludzi, hobbystów, hodowców, środowisk naukowych i struktur rządowych, wojna z tak groźnym gatunkiem może okazać się jednak syzyfową pracą.
Jeśli będąc na wakacjach, w podróży etc. zauważysz chrząszcza odpowiadającego rysopisowi naszemu antybohaterowi – nie wahaj się – zniszcz go. Możesz w ten sposób uratować dziesiątki palm.
Źródła:
palmiarnia.info | Wikipedia | University of California, Riverside, Center for Invasive Species Research | Science and Development Network | Occurrence and Damage of Red Palm Weevil in China, REN Li, Institute of Zoology Chinese Academy of Sciences, Beijing, China, 2010 | Internet
